W roboczej części gwintownika (rys. 15-4) z naciętym lub walcowanym gwintem rozróżnia się część skrawającą o długości oraz część prowadzącą o długości I2. Ostrza części skrawającej są ścięte pod kątem xr, co ułatwia wprowadzenie gwintownika do otworu oraz powoduje rozkład pracy skrawania na kolejno pracujące po sobie ostrza tej części. Część prowadząca gwintownika ma niewielką zbieżność w kierunku chwytu, co f – czqii skrowajgca, 2 – cząii prowadzqca. 3 – chwyt jest konieczne dla zmniejszenia tarcia ostrzy tej części o powierzchnię naciętego gwintu, '
Ze względu na sposób pracy rozróżnia się gwintowniki ręczne i maszynowy, przy czym z uwagi na opory skrawania proces gwintowania ręcznego odbywa się przeważnie z podziałem pracy na 2 lub 3 gwintowniki kompletowe, natomiast do gwintowania maszynowego może być zastosowany tylko jeden gwintownik.
Ze względu na rodzaj gwintu nacinanego rozróżnia się gwintowniki do gwintów walcowych i stożkowych, a ponadto do gwintów metrycznych, calowych, trapezowych, rurowych itp. Ze względu na przeznaczenie wyróżnia się gwintowniki do nakrętek i narzynek oraz tzw. gwintowniki kalibrujące, stosowane do kalibrowania gwintu wykonanego uprzednio innym sposobem, np. za pomocą frezowania. Kilka najczęściej stosowanych odmian gwintowników pokazano na rys. 15-5. Gwintowniki do gwintów o dużych średnicach można spotkać jako składane.