Napędami hydropneumatycznymi są nazywane takie napędy, w których źródłem energii jest – podobnie jak przy napędzie pneumatycznym – sprężone powietrze. Różnica polega na tym, że w’skutek zastosowania dodatkowych urządzeń hydraulicznych wyeliminowano tu szkodliwy wpływ ściśliwości powietrza. Wyjaśnienie zasady działania takiego napędu jest przedstawione na przykładzie jego zastosowania do przesuwu jednostki wiertarskiej (rys. 18-9).
Pobierane z sieci sprężone powietrze o nadciśnieniu przeciętnie 0,5 MPa jest kierowane zaworem rozrządczym 1 na lewą stronę cylindra roboczego 2, Po prawej stronie tłoka tego cylindra znajduje się olej. Podczas pracy jednostki (powolny ruch w prawo – patrz rysunek) olej odpływa przez dławik 3 do dolnej części pionowego zbiornika 4, powodując podnoszenie się tłoka 5 wytłaczającego do atmosfery znajdujące się nad nim powietrze. Ustabilizowany ruch tłoka cylindra roboczego jest uzyskiwany przez hamujące sterowanie przepływu oleju w dławiku 3. Po skończonej pracy narzędzi następuje szybki ruch powrotny jednostki w lewo. W tym celu zawór 1 zostaje przestawiony do położenia kreskowanego. Powietrze z sieci jest kierowane do górnej części zbiornika 4, powodując nacisk na tłok 5 wyciskający szybko olej z dolnej części tego zbiornika – przez zawór zwrotny 6 – do prawej części cylindra roboczego. Po zatrzymaniu się jednostki w lewym skrajnym położeniu suwak 7 zostaje podniesiony pod działaniem sprężyny 8, gdyż rolka 9 prowadzona po kopiale 10 dochodzi do górnego położenia. Przed rozpoczęciem pracy narzędzi następuje szybki dosuw jednostki do przedmiotu obrabianego olej znajdujący się po prawej stronie cylindra roboczego przepływa wówczas przez suwak 7 do zbiornika 4 (droga kropkowana). Gdy ma się rozpocząć przesuw powolny, rolka 9 obniża się, a obniżający się również suwak 7 powoduje, że olej przepływa przez dławik 3. Cykl pracy jednostki przedstawiono nad ko- piałem.
Napędy hydropneumatyczne, dzięki wyeliminowaniu szkodliwego wpływu ściśliwości powietrza, mają cechy użytkowe podobne do napędów hydraulicznych, a ponadto są od nich znacznie tańsze (brak pompy oleju) i prostsze w budowie. Nie mogą być jednak stosowane do napędu posuwów o dużych siłach oporu R ze względu na ograniczone ciśnienie powietrza.