Podstawą badania procesu skrawania jest obserwacja najpoważniejszych zmian zachodzących w materiale skrawanym, którymi są jego odkształcenia. Obserwacja taka może być dokonana różnymi metodami.
Metoda obserwacji bocznej powierzchni skrawanego wzorca jest stosowana głównie przy badaniach mających na celu śledzenie przebiegu procesu tworzenia się wióra. W metodzie tej istnieją dwa rozwiązania:
– boczna powierzchnia skrawanego wzorca jest dokładnie wypolerowana (metoda zapoczątkowana przez rosyjskiego uczonego prof. Time) obszar materiału objęty odkształceniami plastycznymi wyróżnia się zmatowieniem i zmarszczeniem bocznej powierzchni (rys. 3-2 a).
– boczna powierzchnia skrawanego wzorca ma zaznaczoną siatkę z kreskami pionowymi i poziomymi (metoda Nicolsona) o wielkości odkształceń plastycznych sądzi się na podstawie zniekształceń kwadratów (rys. 3-2 b). To' rozwiązanie było stosowane przez prof. Mierzejewskiego przy wprowadzonej przez niego po raz pierwszy metodzie obserwacji przebiegu tworzenia się wióra na drodze filmowania tego zjawiska.
Metoda metalograficzna (metoda zapoczątkowana przez Usaczewa). Materiał z obszaru skrawania wraz z nasadą wióra zostaje w przekroju wzdłużnym dokładnie wypolerowany i następnie wytrawiony. Obserwację tego obszaru przeprowadza się następnie pod mikroskopem, przy powiększeniu 15-b60 X, bądź też wykonuje się jego fotografię. Ta metoda jest obecnie najczęściej stosowana, lecz wymaga specjalnego urządzenia do szybkiego- wycofania ostrza (np. nóż opadający) dla zachowania nie zmienionych odkształceń plastycznych występujących w normalnych warunkach przebiegu procesu skrawania.
Metoda badania rozkładu twardości nasady wióra i przylegającego materiału warstwy skrawanej. Wzrost twardości materiału plastycznie odkształconego jest wynikiem jego umocnienia, a rozkład twardości w różnych punktach świadczy o stopniu i rozkładzie odkształceń plastycznych.
Metoda rentgenograficzna jest stosowana przy określaniu zmian strukturalnych warstwy wierzchniej na powierzchni obrobionej. Rozdrobnienie ziarn materiału warstwy wierzchniej daje się zaobserwować na rent- genogramie przez zwiększenie liczby punktów, z których składają się koła interferencyjne. Naprężenia występujące w warstwie wierzchniej zmieniają parametry siatki krystalicznej i prowadzą do zmniejszenia kon- trastowości kół interferencyjnych.